Het Parijs van Java

Het hedendaagse Bandung is één van de snelst groeiende steden van Indonesië. Met 25 opleidingsinstituten en universiteiten mag Bandung met recht een studentenstad genoemd worden. Het Institut Technologi Bandung (ITB), opgericht in 1920, was de eerste Nederlandse hogeschool die ook voor Indonesiërs toegankelijk was. President Soekarno studeerde er civiele techniek en richtte er de Bandungse studieclub op. Leden daarvan zetten later de Nationalistische Partij (PNI) op.

In de Nederlandse periode had Bandung de bijnaam Parijs van Java. Later kwam de naam Kota Kembang (bloemenstad) in zwang vanwege de vele bloemen die langs de straten verkocht worden. De glorie van weleer is nog voelbaar door de statige oude koloniale gebouwen. Aan deze architectonische monumenten wordt door de Bandung Heritage Society veel aandacht besteed. Wij besluiten ondanks de hoge temperatuur een stadswandeling te maken waarin we het stadscentrum gaan bekijken en proberen de nostalgische sfeer van weleer te proeven.

Het voormalige Grand Preanger hotel , waar wij verblijven, is ontworpen door de in Nederlands-Indië geboren architect Wolff Schoemaker (1929), die in Delft studeerde en van 1924 tot 1939 hoogleraar was aan de Institut Technologi Bandung. Zijn invloed is nog steeds overal in Bandung zichtbaar. Hij ontwierp villa’s, woonhuizen, kerken, hotels en openbare gebouwen zoals o.a. de sociëteit Concordia.

Wij bewonderen de art-deco toren en de wonderschone symmetrische stenen details aan de voorkant van het hotel. Schuin tegenover het Grand Preanger hotel staat het bekende Savoy Homann hotel.

We bevinden ons op jalan Asia Afrika, een belangrijke straat die dwars door Bandung loopt en die vroeger de Groote Postweg heette. Deze straat werd in april 1955 omgedoopt tot Jalan Asia Afrika ter gelegenheid van de gelijknamige en legendarische wereldconferentie die toen voor het eerst in Bandung werd gehouden met 29 niet-gebonden derde wereld landen. De aanduiding BD0.00 die groot op de rijweg staat geschreven, vertelt ons dat staatshoofden van verschillende landen vanaf dat nulpunt gebroederlijk naar het conferentiecentrum “Gedung Merdeka” liepen.

Na dit gefotografeerd te hebben en ons verbaast over de hoeveelheid scooters die iedere keer als het verkeerslicht op groen gaat aan komt scheuren, lopen we richting Savoy Homann hotel.

Dit hotel is door Nederlandse architect Albert Frederik Aalbers in 1939 gebouwd. Karakteristieke elementen zijn de toren en golvende gevellijnen aan de buitenkant van het hotel. Het was het meest prestigieuze hotel van Bandung: prominente figuren hebben er gelogeerd, zoals Charlie Chaplin, Yasser Arafat, Nasser, Prins Claus en Willem Alexander. Een aantal verbouwingen heeft helaas niet het gewenste effect bereikt en sinds kort zijn ook de twaalf klassieke kamers, in oude art- deco stijl, opgeheven. Momenteel is het een staatshotel. Voor de ware art-deco liefhebber is de hal naar de liften nog in oude stijl bewaard gebleven. Ook het “moderne” bijgebouw links van het zwembad is de moeite van een foto waard dus dat zetten we ook op de gevoelige plaat.

We lopen door en passeren Padang shop op Jl. Asia Afrika nr. 81. Vroeger was het een Padangs (Sumatraans) restaurant, maar tegenwoordig wordt er niets meer uit Sumatra verkocht. Het enige dat over dit gebouw verteld kan worden, is dat het oudste gebouw van Bandung is.

Op de hoek van Jl. Asia Afrika en Jl. Braga zien we een wit gebouw met de halfronde gevel. Dit gebouw was vroeger de sociëteit Concordia, opgericht in 1895, die een aantal keren is verbouwd door o.a de architecten Schoemaker in 1921 en Aalbers in 1940.

Tijdens de Japanse bezetting heeft de sociëteit Concordia grote brandschade opgelopen. In april 1955 werd er de eerste Afrika- Azië conferentie gehouden. Sinds die tijd kreeg het heel toepasselijk de naam “Gedung Medeka”ofwel het “vrijheids- gebouw”. Wij bekijken er het herdenkingsmuseum en de conferentiezaal.

Vanaf de jl. Asia Afrika slaan we rechtsaf de jl. Braga in, een straat waar veel te doen en te bekijken is, er staan veel historische huizen zoals Au Bon Marche, Voor de laatste mode uit Parijs moest men vroeger in dit warenhuis zijn. De Nederlandse dames van de theeplantages kwamen er graag. Het was de beste winkel van de Bragaweg, maar momenteel zijn die tijden voorbij. Het gebouw staat er nog wel en is ontworpen door A. Makkinga in 1931.

Bioscoop Majestic, het gebouw waar vroeger de oude bioscoop gevestigd was, is in nog in goede staat en ligt aan de linkerkant van jl. Braga, niet ver van de halfronde gevel van het vrijheidsgebouw.

De Nederlandsch Indische bank (JABAR bank), het gebouw waar vroeger de DENIS bank was gevestigd (De Eerste Nederlandsch Indische Spaar Kas bank), kunnen we niet over het hoofd zien. Dit omvangrijke gebouw staat op de hoek van jl. Braga en jl. Naripan. Het is ontworpen door de Nederlandse architect Albert Frederik Aalbers en uniek voor het toenmalige Java. In het acht verdiepingen hoge gebouw is nu een Indonesische bank (BJB) gehuisvest.

In een paar decennia veranderde Bandungs beroemdste straat van een schaduwrijke bomenlaan met Oudindische woonhuizen (omstreeks 1910) in een drukke Europese winkelstraat (omstreeks 1935). Op de Bragaweg, ofwel jl. Braga (de straatnaam is onveranderd), kon alle luxe uit Europa gekocht worden zoals horloges, maatkleding en boeken. De bekende winkels van weleer zoals het warenhuis Au bon marche, toko de Vries, maison Bogerijen (patisserie), de bloemenzaak Abundantia en de boekwinkel van Dorp ter hoogte van de spoorlijn zijn er helaas niet meer. Het oude karakter van een gezellige, chique winkelstraat is verloren gegaan. De winkels behoren al lang niet meer tot de beste van de stad. Bovendien beheerst de auto en de scooter de straat volkomen. Toch is het leuk om door deze straat te lopen en naar boven te kijken om oud typische art-deco details te ontdekken (fraaie art-deco lantaarns en de typische glas-in-loodraampjes).

We lopen alsmaar rechtdoor en passeren vervolgens de spoorlijn. Het verlengde van jl. Braga gaat over in de jl. Wastukencana waar we nog een aantal bezienswaardigheden aantreft zoals de Javasche Bank, de NV Oliefabrieken (tegenover de bank), de Bethel kerk en het stadspark.

De Javasche bank ofwel Nederlands Indische circulatiebank was in dit statige witte gebouw gehuisvest. Het “paleisje” is spierwit en lijkt als nieuw. Het is in 1918 gebouwd naar een ontwerp van de architect E. Cuypers en onveranderd gebleven. Momenteel is Bank Indonesia er gehuisvest. We bewonderen de zware deuren met glas-in-lood raampjes. In 1990 is er een nieuw deel aan het oude gebouw toegevoegd.

Tegenover Bank Indonesia staat een ander statig wit gebouw waar vroeger de NV Oliefabrieken waren gehuisvest. Dit gebouw is ontworpen door Schoemaker en voltooid in 1924. Markant zijn de fraaie lampen die een scherp contrast vormen met de voorkant van het gebouw.

We lopen in de richting van het kruispunt waar we de Bethel kerk en het stadspark aan de overkant van de straat ziet liggen. Je kan je bijna niet voorstellen hoe het vroeger geweest moet zijn: rustig met hier en daar een paard met wagen…

De Bethel kerk is wederom ontworpen door architect Schoemaker (1925). De art-deco stijl is goed zichtbaar in de pilaren bij de ingang en de gevelversiering. De gelaagde dakopbouw is een typisch Indische constructie.

We wagen ons leven en steken over naar het stadspark genaamd Pieter Sijthoffpark ( taman Balaikota/ Merdeka). Bandung stond bekend om zijn vele stadsparken die in de jaren twintig zijn aangelegd zoals het Molukkenpark (taman Moluku), het IJzermanpark (taman Ganesha) en het Tjibeunjingplantsoen (taman Cibeunying). Tussen de protestantse Bethel kerk en de katholieke Petrus kerk bevindt zich het stadspark taman Balaikota, waar men zich even kan terugtrekken om rust te vinden.

We gaan rechtsaf, richting de Petruskerk, met links het stadspark en Bank Indonesia aan onze rechterkant.

Dan keren we terug op onze schreden, geholpen door de locals want we proberen de school van de moeder van De Wormholetraveler te vinden. Eerst gaan we abusievelijk bij het hoodburo van politie naar binnen en maken op het centrale plein foto’s wat door de commissaris niet echt op prijs wordt gesteld….. Grappig detail is dat er een monument is gemaakt van alle in beslag genomen uitlaten, in goed oud Indisch, het knalpot monument geheten.

We worden uiteindelijk bij de school gebracht en maken er wat foto’s, de Traveler mijmert er over hoe deze plek is verandert in de loop des tijds.

We gaan weer richting Petrus kerk en vervolgens slaan we, weer rechtsaf en komen we uit in jl. Merdeka. Bij de T-splitsing gaat we naar links. En bevinden we ons op jl. Lembong. Hier treffen we Museum Mandala Wangsit Siliwangi, een oud mooi koloniaal huis dat aan de toenmalige hospitaalweg ligt.

Het is oorlogsmuseum dat een grote collectie historische wapens heeft, die door Siliwangi-troepen, tijdens de onafhankelijkheidsstrijd, werden gebruikt. We bekijken de verschillende voorwerpen en schilderijen. De Traveler komt er weer eens achter dat hij niet voldoende over dit stuk van onze geschiedenis weet en leert weer een hoop.

Uiteindelijk komen we op de jl. Tamblong uit waar de bakery & café Rasa is gevestigd. Hier drinken we wat en eten er heerlijke saucijzenbroodjes waarna we naar het hotel gaan om even bij het zwembad te liggen.

Als de zon achter de gebouwen verdwijnt gaan we nog snel op bezoek bij een gerespecteerde poppenmaker. We worden hartelijk ontvangen en kiezen uit zijn collectie een mooie kop, die blijkt door zijn vader vervaardigd te zijn in de vorige eeuw.

Aangezien de Traveler & co nog wat ansichten willen versturen, voor de onwetende lezer, dit zijn foto’s afgedrukt op stevig papier die met een postzegel via de post fysiek naar Nederland gestuurd worden. Allereerst is het lastig om postzegels te verkrijgen in Indonesië; deze zijn alleen maar op het postkantoor te verkrijgen, dus gaan we daar heen. Daar aangekomen wordt de balie schoongeveegd en is de Wormholetraveler gelijk aan de beurt. Natuurlijk spreekt men alleen Bahasa Indonesia dus weten we met handen en voeten postzegels te krijgen en zelfs de ansichten af te laten stempelen. Ze verdwijnen op de uitgaand stapel, als dat maar goed komt.

‘s Avonds eten we in Het Queen restaurant wat een fameus restaurant is in Bandung, we eten er top en gaan daarna nog even Bandung by night doen.

Het lijkt wel of iedereen nog even buiten op het plein is gaan zitten het is er een gezellige drukte van belang. Natuurlijk moet de Traveler regelmatig op de foto evenals Marina. Het gaat er allemaal gemoedelijk aan toe en we slenteren en genieten van dit alles.